Сезон второй, урок шестой
Грамматика
Слова, не поддающиеся дальнейшему членению на морфемы, называются түбір сөз (непроизводными, корневыми). Например: бас — голова, ел — народ, ем — лечение.
Слова, поддающиеся дальнейшему членению на морфемы, называются туынды сөз (производными). Например: ем — лечение, емхана — поликлиника.
1 жаттығу
Попробуйте перевести туынды сөздер и определить в них түбір.
Жылқышы, кітапхана, тәрбиеші, қойшы, көзілдірік, мейрамхана, сөздік, қаламгер, көмекші, сушы, іскер, аңшы, балалық, дәмхана, басшы, елші.
2 жаттығу
Прочитайте предложения и попробуйте перевести их.
Құрманғазы — атақты күйші. Әйгерім — скрипкашы. Тоқтар — тұңғыш ғарышкер. Роза Рымбаева — әнші. Шара Жиенқұлова — биші. Саят — домбырашы. Раушан — тәрбиеші.Қанат — балықшы. Ернат — елші. Майра — әдебиетші, ал Сара — тілші. Қабдеш — жазушы. Елдос — мүсінші. Гүлфайруз — жақсы суретші.
3 жаттығу
Переведите и определить в них түбір.
Бұл — институт. Бұл — дәріхана. Бұл — асхана. Бұл — жатақхана. Бұл — мұражай. Бұл — көрме. Бұл — аурухана. Бұл — шеберхана. Бұл — дәрісхана. Бұл — зертхана.
4 жаттығу
Попробуйте перевести на казахский язык.
Космонавт — в космосе, человек — на земле. На стадионе знаменитый певец. У домбриста — домбра (есть), а у скрипача — скрипка (есть). Бексултан — деловой сотрудник. Мухтар Ауэзов — знаменитый писатель, литературовед. В воде рыба (есть). Самат — смелый руководитель. На выставке много картин (есть).
Қосымша: Жіктеу есімдіктері (личные местоимения)
Есіңе сақта!
5 жаттығу. Попробуйте перевести.
Мен тыңдаушымын. Сен құрметте оны. Сіз бақытты адамсыз. Ол — жаужүрек батыр. Біз — еліміздің ертеңі жастармыз. Сендер ойланыңдар. Сіздер үлгі болыңыздар. Олар — біздің болашағымыз.
6 жаттығу. Переведите пословицы и определите в отдельных словах түбір.
Талапты ерге нұр жауар. Өнерлі өрге жүзер. Жалқаулық — жаман ауру. Берекелі жерден мереке кетпес. Жердің сәні — егін, ердің сәні — білім.
7 тапсырма. Добавьте к корню личные аффиксы глагола: -мын/-мін;-сың/-сің;-сыз/-сіз; (в ІІІ лице нет окончания)
Тұрмыстық қажетті тіркестер/полезные бытовые фразы:
От редакции. Уроки казахского языка второго сезона для удобства читателей будут выходить один раз в неделю, чтобы можно было основательно и не спеша выполнить задания, а главное — повторить пройденный материал. В работе можно использовать любой справочный материал и словари. Методисты рекомендуют пособия и словари Ш.К. Бектурова и А.Ш. Бектуровой.
Уроки подготовлены лингвистическим центром «ЭйЭлСиСи»
