Урок двадцатый
«Мен, топ, ұжым»
(«Я, группа, коллектив»)
Сөздік
Мен — я біз — мы от вас — сізден
Сен — ты сендер — вы со мной — менімен
Сіз — вы сіздер — вы с тобой — сенімен
Он/она — ол они — олар с вами — сізбен
Мой — менің меня — мені с ним — онымен
Твой — сенің тебя — сені от меня — менен
Ваши — сіздің вас — сізді от тебя — сенен
Его — оның у меня — менде
Мне — маған у тебя — сенде
Вам — сізге у вас — сізде
Ему — оған у него — онда
Топ — группа
Ұжым — коллектив
әріптес, қызметтес — коллега
бастық — начальник
қызметкер — сотрудник
бас маман — главный специалист
Сұхбаттасайық!
— Сәлеметсіз бе, Нұрбол Асылбекұлы! (Здравствуйте, Нурбол Асылбекович!)
— Сәлеметсіз бе, Әсия! (Здравствуйте, Асия!)
— Жұмысыңыз қалай, не жаңалығыңыз бар? (Как Ваша работа, какие новости?)
— Рақмет. Жақсымыз, жұмысқа жастар келіп жатыр. (Спасибо. У нас все хорошо, принимаем молодежь на работу.)
— Қай бөлімдерге? (В какие отделы?)
— Білім және қаржы бөлімдеріне. (В отдел образования и в финансовый отдел.)
— Ұжымыңызда неше (қанша) адам бар еді? (В коллективе сколько сотрудников есть?)
— 20 шақты адамбыз.( Около 20 человек.)
— Ұжымыңыз сізге ұнай ма? (Коллектив Вам нравится?)
— Әрине, ұнайды. (Конечно, нравится.)
— Қандай қасиеттерімен ұнайды? (Какими особенностями нравится?)
— Олар білікті, білімді, мәдениетті, еңбекқор мамандар. (Они образованные, трудолюбивые и высококвалифицированные специалисты.)
— Ондай мамандармен бірлесе жұмыс жасау жеңіл шығар? (С такими специалистами, наверное, легко работать?)
— Әрине, жеңіл. (Конечно, легко.)
— Сіздерге жұмыста табыс тілеймін. Сау болыңыз. (Желаю Вам успехов в работе. Будьте здоровы.)
— Рақмет. Сау бол! (Спасибо. До свидания!)
Грамматикалық минимум!
Есімдік (местоимение)
Есімдік — часть речи, которая указывает на предметы, признаки и количество, но не называет их.
Есімдіктің түрлері (разряды местоимений):
1. Жіктеу есімдіктер (личные местоимения)
2. Сілтеу есімдіктер (указательные местоимения)
3. Өздік есімдіктер (возвратное местоимение)
4. Жалпылау есімдіктер(определительные местоимения)
5. Сұрау есімдіктер (вопросительные местоимения)
6. Белгісіздік есімдіктер (неопределенные местоимения)
7. Болымсыздық есімдіктер (отрицательные местоимения)
Жіктеу есімдіктер указывает на лицо
Сілтеу есімдіктер: бұл, мынау, мына, осы (это (а), этот), сол (тот самый), ол, анау, ана (тот, та).
Жалпылау есімдіктер: әр, әрбір (каждый), бәрі (все), барша, бүкіл, барлық (весь), түгел (полностью), әркім (каждый, относительно к человеку)
Сұрау есімдіктері: кім? не? қандай? қанша? неше? қайда? қашан?( когда?) қалай? қайтіп?(как?, каким образом?)
Жазылым
1-тапсырма. Сөйлемнен есімдіктің түрлерін ажыратыңыз, аударыңыз (Переведите, определите разряд местоимений)
Мынау — менің жұмыс орным. Біздің бөлімде 15 адам жұмыс жасайды. Барлығы жоғары оқу орнын бітірген. Менің әріптестерімнің көбі жастар. Олар білімді, білікті, еңбекқор, көңілді әрі ұйымшыл. Маған өз ұжымым ұнайды.
2-тапсырма. Сұрау есімдіктерін пайдаланып, диалог құрыңыз. (Используя вопросительные местоимения, составьте диалог)
Үлгі (образец)
— Сәлеметсіз бе, сіздің аты-жөніңіз кім?
— Сәлеметсіз бе, менің аты-жөнім Серік Мақсотұлы.
— Қай қаладан келдіңіз?
— Мен Көкшетау қаласынан келдім.
— Қай бөлімдерге?
— Білім және қаржы бөлімдеріне.
— Ұжымыңызда неше (қанша) адам бар еді?
— 20 шақты адамбыз.
3-тапсырма. Жіктеу есімдігін септеңіз (просклоняйте личное местоимение)
Есіңізде сақтаңыз! (Запомните!)
Халықтың мәңгі ғұмыры – оның тілінде. Әрбір тіл өзінің халқы үшін — Ұлы.
Ш.Айтматов
