Урок восемнадцатый
Жұмыс орны (Место работы)
Сөздік
*Ұжым – коллектив
*әріптес, қызметтес – коллега
*бастық – начальник
*қызметкер – сотрудник
*жұмыс үстелі — рабочий стол
*жұмыс кабинеті — рабочий кабинет
*бас маман – главный специалист
*бөлім жетекшісі — начальник отдела
*үлкен — большой
*білімді — образованный
*қабілетті — способный
*еңбексүйгіш — трудолюбивый
*жан-жақты — всесторонний
*ұйымшыл — сплоченный
1. Оқыңыз (читайте). Қайталаңыз (повторяйте).
— Бұл Қасым Әлібекұлы. Ол – кәсіпкерлік және өнеркәсіп басқармасында бөлім бастығы. (Это – Қасым Алибекулы. Он – начальник отдела управления предпринимательства и промышленности).
— Құрметті әріптестер. Танысып қойыңыздар. Бұл — жас маман. Біздің бөлімде жетекші маман болып жұмыс істейді. Аты Арайлым. (Уважаемые коллеги, познакомьтесь. Это – ведущий специалист. Она работает в нашем отделе ведущим специалистом. Ее зовут Арайлым).
— Сәлеметсіздер ме, менің атым Арайлым. Сіздермен танысқаныма қуаныштымын.(Здравствуйте, меня зовут Арайлым. Я рада знакомству с вами).
— Бұл – Айгүл Асқарқызы. Ол бас маман болып жұмыс істейді. Ол мониторинг жүргізеді, хаттарға жауап жазады. Екі тілге: қазақшаға да, орысшаға да жетік. Бұл – Жансая Салыққызы. Ол бас маман болып жұмыс істейді. Жақсы маман. Ал, мынау – Арайлым, жас маман. (Это Айгүл Аскаркызы. Она работает главным специалистом. Ведет мониторинг, отвечает на письма. В совершенстве знает казахский и русский языки. Это Жансая Салыккызы. Она работает главным специалистом. Она — хороший специалист. А это Арайлым, ведущий специалист).
— Танысқаныма қуаныштымын. (Я рад(а) знакомству).
— Бұл сіздің жұмыс орныңыз. Сіз ісқағаздарын жүргізесіз, хаттар жазасыз, кәсіпкерлерге көмектесесіз. (Это Ваше рабочее место. Вы будете вести делопроизводство, писать письма и помогать предпринимателям).
Грамматика
Осы шақ (настоящее время)
Нақ осы шақ (Собственно-настоящее время)
Собственно-настоящее время обозначает действие, которые происходит в момент речи. Оно имеет две формы: простую и сложную.
Простая форма образуется от четырех глаголов:
отыр (садись/сядь), тұр (вставай), жүр (иди).
К основам этих глаголов прибавляются личные окончания
Жекеше түрі (Единственное число) Көпше түрі (Множественное число)
Мен отыр-мын (Я сижу) Біз отыр-мыз (мы сидим)
Сен отыр-сың (Ты сидишь) Сендер отыр-сың-дар (Вы сидите)
Сіз отыр-сыз (Вы сидите) Сіздер отыр-сыз-дар (Вы сидите)
Ол отыр — (Он сидит) Олар отыр (Они сидят)
Сложная форма образуется от основы глагола путем прибавления к ней суффиксов –п/-ып/-іп, -а/-е/-й и вспомогательных глаголов отыр, тұр, жүр, жатыр и других.
Мен қарап тұр-мын (Я смотрю) Біз қарап тұр-мыз (Мы смотрим)
Сен қарап тұр-сың (Ты смотришь) Сендер қарап тұр-сың-дар (Вы смотрите)
Сіз қарап тұр-сыз (Вы смотрите) Сіздер қарап тұр-сыз (Вы смотрите)
Ол қарап тұр (Он смотрит) Олар қарап тұр (Они смотрят)
Жазылым
1-тапсырма. Жатыр, тұр, жүр сөзін жіктеңіз
2-тапсырма. Сөйлемнен нақ осы шақты табыңыз.
Қыс мезгілі. Күн аяз. Жерде аппақ қар жатыр. Аулада балалар қармен ойнап жүр. Бір бала аққала жасап жатыр. Екіншісі мұзда сырғанап жүр. Үшіншісі шана теуіп жүр. Енді бір топ шаңғымен жарысып, жарыс ұйымдастыруда. Әділқазы оларды бағалап отыр. Қалғаны бұл көріністі тамашалап тұр. Олар көңілді.
Есіңе сақтаңыз! (Запомните).
Тіл қаруы – сөз, сөз қаруы – ой. Ақылды ой, алғыр сөз – адамның ең жоғарғы қасиеті.
Ғ.Мұстафин
